تجربیات تعدادی از کشورها در استفاده از ازن
۱) کشورآمریکا
در سال ۱۹۴۰ نخستین واحد ازن زنی به منظور از بین بردن طعم وبوی حاصل از مواد فنلی در آمریکا تاسیس گردید . البته همواره از کلر زنی نیز بصورت توامان استفاده می گردید تا در سیستم توزیع مقدار باقیمانده پایدار از گندزداها وجود داشته باشد.
تحقیقات نشان داده که استفاده ازازن قبل ازکلر زنی باعث کاهش تولید تری هالومتانها در حد کمتر از ۱ میکروگرم در لیتر می باشد. با توجه به بالاتر بودن کیفیت آب منابع در دسترس در آمریکا نسبت به منابع آبی اغلب کشورهای غربی ، استفاده از ازن در ایالات متحده کمتر مورد توجه قرار گرفته است لکن با افزایش آلودگی آبهای سطحی وزیر زمینی در دهه ۹۰ قوانین جدیدی در راستای بهبود کیفیت آب وضع شده که از جمله آنها رویکرد بیشتر به استفاده از ازن در جهت افزایش کیفیت وقابلیت اعتماد به آب شرب مصرفی می باشد . از این رو تعداد تصفیه خانه های دارای تاسیسات ازن زنی دراین کشور بین سالهای ۹۰تا ۹۴ از ۲۰ به ۶۰ عدد افزایش یافته است.
۲) کشورکانادا
اولین تاسیسات ازن زنی در کانادا در سال ۱۹۵۶ نصب و راه اندازی شد. در این کشور از ازن بعنوان گندازدا ونیز حذف کننده طعم وبو وکنترل کدورت استفاده گردیده است هرچند جهت حفظ مقادیر باقیمانده گندزدا در شبکه سیستم کلر زنی نیز بصورت همزمان بکار گرفته شده است . عمده کاربرد ازن در کانادا در حذف مشکلات طعم وبوهای فصلی جهت کمک به امر گند زدایی بوده است.
۳) کشورفرانسه
در سال ۱۹۹۲ حدود۷۰۰ تصفیه خانه در فرانسه با استفاده از سیستم ازن زنی مشغول بکار بوده اند که آب تمامی این تصفیه خانه ها از آبهای سطحی تامین می شده است . هدف اصلی برای استفاده از ازن کنترل طعم بو ، تخریب فنل ، حذف مواد آلی وغیر فعال سازی ویروسها واز بین بردن باکتریها می باشد . در تعدادی از تصفیه خانه ها از ازن برای حذف رنگ وآهن ومنگنز استفاده می شود ودر اکثر تصفیه خانه ها گزارش شده که ازن باعث افزایش راندمان حذف کدورت گردیده است.
۴) کشورسوئیس
در سوئیس ۱۵۰تصفیه خانه بزرگ وکوچک از ازن زنی برای از بین بردن باکتریها وویروسها ، حذف طعم وبو ومواد آلی استفاده می نمایند.
۵) کشوراسترالیا
در استرالیا نیز تعداد ۴۲ تصفیه خانه با سیستم ازن زنی فعالیت دارند که تعدادی بعنوان گند زدای مکمل کلر وتعدادی نیز بعنوان حذف کننده رنگ ومواد آلی بکار گرفته شده اند.
هزینه ها
هزینه های مربوط به خرید ونصب تاسیسات ازن زنی با توجه به میزان ازن مورد نیاز ودبی تصفیه خانه متفاوت است ولی بطور متوسط هزینه ای بالغ بر ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار دلار برای آن پیش بینی می گردد.
انرژی متوسط مورد نیاز جهت تولید هر کیلو گرم ازن ، ۱۵تا۲۰ کیلو وات ساعت خواهد بود . این در حالیست که برای انجام مناسب گند زدائی با ازن ، دوز تعیین شده mg/lit ۵/۱ ۱ می باشد. تاسیسات تولید ازن حدود ۶۸ در صد از الکتریسته مورد نیاز فیلتر اسیون تصفیه خانه را مصرف می نماید. تخمین زده می شود که در صورت تزریق mg/lit ۱ ازن ، به ازای هر یک هزار متر مکعب آب تصفیه شده یک دلار صرف گردد.
مزایا ومعایب استفاده از پیش ازن زنی در مقایسه با کلر :
۱) مزایا
۱ ۱) کاهش مقادیر رنگ ،طعم وبو به میزان قابل توجه
۱ ۲) افزایش راندامان فیلتر اسیون ( حدود ۵۰ در صد )
۱ ۳) افزایش راندمان گند زدائی
۱ ۴) کاهش زمان مورد نیاز برای تشکیل فلوک ولخته سازی
۱ ۵) کاهش مواد شیمیائی مورد نیاز برای فرایند انعقاد
۱ ۶) کاهش ترکیبات تری هالومتان به میزان قابل توجه ونیز دیگر ترکیبات آلی کلر دار
۱ ۷) کاهش لجن حاصل از بک واش[۶] فیلتر
۲) معایب
۲ ۱) هزینه نصب وراه اندازی بالا
۲ ۲) ناپایداری وعدم ایجاد باقیمانده در آب
۲ ۳) ایجاد ترکیبات جانبی مضر (این ترکیبات نسبت به ترکیبات جانبی کلر از حجم وعوارض کمتری برخوردار است)
۲ ۴) عدم امکان ذخیره سازی جهت موارد اضطراری
نتیجه گیری
به سختی می توان تمام کاربردهای ازن درآب آشامیدنی را در این مبحث کوتاه ارائه نمود . مهمترین موضوعی که لازم است بخاطر داشته باشیم اینست که با بکار گیری ازن در تصفیه آب آشامیدنی می توان بسیاری از مشکلاتی که توسط دیگر گند زداها واکسید کننده ها قابل رفع نیستند را برطرف نمود که از جمله می توان از اکسید اسیون آلاینده های میکرو ، تثبیت بیولوژیکی آب وضد عفونی نام برد.
درست مثل هر اکسید کننده دیگر ، با بکار گیری ازن در تصفیه آب نیز فراورده های جانبی حاصل می شود که برخی از آنها از نقطه نظر بهداشتی قابل توجه هستند. افزایش دانش وتجربیات محققین در ۲۵ سال گذشته در خصوص کاربرد ازن منجر به کاهش مخاطرات ونگرانیها مربوط به استفاده از آن به کمترین حد ممکن گردیده است.